Kritisch denken

Samen met mijn expert groep hebben we in eerste instantie gekeken van wat wij belangrijk vinden in een tekenles uit de 21e eeuwse vaardigheden. Ons leek de vaardigheden kritisch denken en communiceren een belangrijk, maar ook interessante onderdelen om te onderzoeken binnen het vak tekenen.

Volgens SLO (2017) gaat het bij kritisch denken om het vermogen om zelfstandig te komen tot weloverwogen en beargumenteerde afwegingen, oordelen en beslissingen (SLO, 2017). Bij kritisch denken is het van groot belang dat je goed reflecteert en bezit over zelfregulerend vermogen. Volgens van Giel (2010) moeten we bij kritisch denken beter willen denken. We moeten leren vooroordelen door cultuur en opvoeding te herkennen en te minimaliseren. Hierbij moeten ze zoeken en ons laten leiden door kennis en bewijsmateriaal in overeenstemming met de werkelijkheid. Kritisch denken gaat samen met scepticisme. Scepticisme betekent niet het zomaar verwerpen van ideeën, maar het betwijfelen van nieuwe ideeën en je oordeel opschorten.

Bij kritisch denken gaat het om het zelfstandig  maken van verantwoorde keuzes met daarbij een goede argumentatie. Wat je hiervoor nodig hebt zijn verschillende denkvaardigheden. Zo moet je goed kritisch naar je eigen handelen kunnen kijken, maar ook respect hebben voor medeleerlingen die je feedback geven. Wanneer je niet kritisch naar jezelf kunt kijken zal je nooit in de hogere denkordes van de taxonomie van Bloom komen(zie foto). Mocht er iets fout gaan in je denkproces dan kun je altijd kritisch kijken naar je denkproces. Wat kun je veranderen zodat je wel tot een goed resultaat komt? Kritisch denken voegt ook veel toe aan het vermogen van kinderen om te analyseren. De kinderen leren hun fout te zoeken en deze op te lossen via een andere manier. Er leiden meer wegen naar Rome.

Natuurlijk gaat het niet alleen om denkvaardigheden, maar het gaat ook om bepaalde houding vaardigheden. Heb je het vermogen om op jezelf te reflecteren of kun jij beter reflecteren met een groep? Dat is nou precies waar ik achter wil komen in mijn 21st century skills expertgroep.

http://curriculumvandetoekomst.slo.nl/21e-eeuwse-vaardigheden/kritisch-denken

SLO, 22 november 2017

Onderzoek naar kritisch denken
Elke leerling maakt een tekening van een vlinder. Deze vlinder staat als voorbeeld op het bord. Het is de bedoeling dat ze deze vlinder natekenen. Nadat ze klaar zijn, is het tijd om te reflecteren. Een aantal leerlingen moeten hierbij zelf naar het bord kijken en vervolgens kritisch kijken naar hun eigen tekening, en deze daarna aanpassen. Andere leerlingen moeten de tekening van een klasgenoot kritisch bekijken en tips meegeven om aan te passen. Hierna krijgen beide groepen de tijd om hun tekening aan te passen.
Een aantal vragen die de leerlingen kunnen gebruiken bij het reflecteren zijn:
-Wat is je eerste indruk?
-Als je iets kan veranderen, wat zal je dan veranderen?
-Klopt de vorm van je vlinder met de vorm van de voorbeeld vlinder?
-Komen jou kleuren overeen met de kleuren van het voorbeeld?
Onderzoeksvraag: Welke tekeningen worden beter aangepast? De tekeningen van de leerlingen die op zichzelf hebben gereflecteerd of de tekeningen van leerlingen die feedback hebben gekregen van een andere leerling?

Resultaat
De leerlingen hebben eerst zelf hun vlinder nagemaakt. Hierna heb ik de leerlingen verdeeld. De helft moest nu op hun eigen tekening reflecteren, en de andere leerlingen kregen een tekening van een ander. De leerlingen die op zichzelf reflecteerden hadden veelal de reactie dat hun tekening lelijk is. Ze wouden het liefst opnieuw beginnen, maar dit mocht niet. De opdracht was dat ze hem zouden aanpassen. Ze vonden het moeilijk om concrete verbeterpunten te vinden. De tekening was (volgens hun) al verpest. Toch vonden ze, na het kijken naar het voorbeeld, wel een aantal aanpassingen. Een voorbeeld van een leerling die op zichzelf heeft gereflecteerd ziet u hier onder.

De leerling heeft na aanleiding van de eerste tekening de volgende punten gezien en verbeterd:
-De staart is niet lang genoeg
-De vleugels aan de onderkant zijn niet rond genoeg
-De vleugels aan de onderkant moeten meer gekleurd zijn
-Er missen vlekken in het midden

Feedback van een medeleerling:
-de sprieten zijn niet lang genoeg
-de vleugels zijn niet gelijk
-bekijk de 'binnenkant' van de vleugels beter

Het onderste resultaat komt van een leerling die feedback heeft gekregen van een andere leerling. De leerlingen vonden het veel makkelijker om een andere tekening te beoordelen. Ze vonden de tekening van een ander niet lelijk, zoals de leerlingen hun eigen tekening benoemden. Ze gaven duidelijke tips, en je kon zien dat de leerlingen ook echt bezig gingen met de tips.
Het resultaat is daarbij duidelijk. Het werkt beter als je leerlingen op elkaar laat reflecteren. Dit zal ook terugkomen in onze ideale tekenles.

Communiceren

Onderzoek naar communiceren
De opdracht die is uitgevoerd voor de vaardigheid communiceren heet: 'potlood afpakken'. De hele klas is verdeeld in tweetallen. Ze hebben per tweetal 1 blaadje en 1 potlood. Samen maken ze een tekening van een dier. Het verschil is hierbij dat een aantal tweetallen mogen overleggen, ze kunnen de ander aansturen terwijl hij/zij tekent. De andere tweetallen mogen niks zeggen. Het enige wat zij kunnen doen is het potlood afpakken van de ander om vervolgens zelf verder te tekenen. Wanneer een potlood is afgepakt moet de ander minimaal 15 seconden wachten tot hij/zij het potlood mag terugpakken.
Onderzoeksvraag: Beïnvloedt communicatie het eindresultaat positief?

Resultaat
Bij de leerlingen die mochten communiceren was een betere werksfeer. Ze vertelden elkaar wat ze gingen maken en hoe ze dat het beste konden maken. Het kwam wel vaak voor dat een leerling juist de medeleerling iets liet maken, omdat deze leerling het volgens de ander beter kon. Dit past wel bij de leeftijdsgroep, de onzekerheid om iets te maken. Dit onderzoek is namelijk afgenomen in een groep 6. Over het algemeen bespraken ze wie iets maakte en op welke manier, en hoe de ander dit zal gaan aanvullen.
Bij de groepen waar niet mocht worden gecommuniceerd was het vaak niet helemaal duidelijk welk dier ze gingen tekenen. Waar de een begon met een lichaam van, wat hij vond, een paard, maakte de andere er een ander dier van. Hierdoor merkte je wel wat spanning, ook omdat beide leerlingen niet wisten wat ze nou aan het maken waren en er niet met z'n tweeën uitkwamen. Bij één groepje was het zelfs zo erg dat ze toch nog wisten te communiceren met de ogen richting een boek, dit boek probeerden dus over te tekenen. Toen ik dit door had kon ik er zelf wel om lachen... toch hebben ze van mij wel een nieuw vel gekregen en het boek weggestopt! Het potlood werd ook veel vaker overgepakt dan bij leerlingen die wel mochten overleggen. Het resultaat hieruit is ook, dat wanneer je leerlingen laat samenwerken, de communicatie zeer belangrijk is. Hierdoor leer je omgaan met elkaars verschillen en kun je samen een reëel beeld maken over het gene wat je gaat maken. Deze conclusie kwam ook terug vanuit de leerlingen. Ze hadden het liefst allemaal met elkaar gecommuniceerd óf ze hadden de tekening alleen willen maken.